Vormen van beleidsontwikkeling
Beleid: typering
Uit de introductie van evaluatieonderzoek (zie Waarom een protocol?) kan worden opgemaakt, dat een cruciaal aspect ten aanzien van de beleidsevaluatie de mate van rationaliteit van het beleid is.
Een helder model van de afleiding van de maatregelen/middelen van de doelstellingen en het beoogde effect is optimaal evalueerbaar. Echter, beleid zit complex in elkaar, zodat er meestal geen sprake is van rationeel beleid in de zin van duidelijk traceerbare afleiding. Hoogerwerf beschrijft twee typen beleid. Hij baseert zich op een indeling van Lindblom, die internationaal gangbaar is. Deze twee typen kunnen gezien worden als extremen op een continum. (Hoogerwerf, 1982).
Synoptisch beleid
Het eerste type is het "synoptisch beleid". Dit kenmerkt zich door:- Expliciteit van waarden of doeleinden
- Empirische analyse van beleidsalternatieven
- Beleidsformulering vindt plaats door naar aanleiding van a. en b. de middelen te definiren, die nodig zijn om de doelen te bereiken (beleidskeuze)
- Het gewenste beleid is dat beleid, waarvan aangetoond kan worden, dat het de meest geschikte middelen omvat voor de doeleinden (toetsing beleidskeuze)
- Ten aanzien van de analyse wordt elke relevante factor overwogen
- Men steunt in hoge mate op theorie
Incrementeel beleid
Het tweede type beleid, "incrementeel beleid" kenmerkt zicht door:- Waarden en doeleinden enerzijds en empirische analyse van beleidsalternatieven anderzijds zijn niet duidelijk van elkaar te onderscheiden
- Doel/middel analyse is vaak niet of beperkt mogelijk
- Het gewenste beleid is dat beleid, waar de meeste analytici het over eens zijn
- Analyse, die plaats vindt, richt zich op beperkt aantal hoofdfactoren
- Men steunt slechts in beperkte mate op theorie. Gedurende het proces van beleidsvorming kunnen doel en middelen geherformuleerd worden
Mixed scanning
Aangezien het meestal gaat om een beleidsvorm die tussen beide extremen inzit, met een kombinatie van genoemde kenmerken, is er in de praktijk meestal sprake van een "mixed scanning". (Naar: Hoogerwerf, 1982, p. 42/43).Download het oorspronkelijke artikel Naar een Model voor Evaluatie van Onderwijsbeleid (pdf)